Inglourious Basterds

Tytuł: Inglourious Basterds
Produkcja: USA, 2009
Gatunek: Komedia o wojnie
Dyrekcja: Quentin Tarantino
Za udział wzięli: Samuel L. Jackson, Harvey Keitel, Brad Pitt, Eli Roth, Til Schweiger
O co chodzi: Kultowe Judenkommando tępi nazi

Ten tunel prowadzi prosto do krypty Adolfa

Jakie to jest: Tło historyczne wszyscy znają: W zeszłym roku na Cannes Tarantino odgrażał się, że następnym razem przyjedzie na festiwal z rimejkiem Inglorious Bastards – czego oczywiście nikt poważnie nie brał po uwagę. A tu hoho – siurpryza, film jest, aczkolwiek wzmiankowanym rimejkiem to raczej ciężko go nazwać, ale nic nie szkodzi.

Przed projekcją IB najbardziej ciekaw byłem jak poradzi sobie Tarantino z tematyką: a) historyczną (a właściwie kostiumową) i b) nie związaną z południowym zachodem USA, tylko z egzotyczną Europą. Trzeba przyznać, że poszło mu to ze zdumiewającą sprawnością, wynikającą chyba jednak bardziej z przyswojenia miliona filmów wojennych niż z wiedzy historycznej. Nie zmienia to jednak faktu, że akcja jest osadzona w typowym tarantinowskim mikro-uniwersum pozbawionym nadmiaru realiów.

Inglourious Basterds to więc żadna rozprawa z nazizmem, żaden poważny dyskurs nad tym poważnym zjawiskiem. Dystans reżysera do historii najlepiej ilustruje film-w-filmie, czyli Stolz der Nation oglądany przez nazi podczas finałowej akcji w kinie. Dzieło to generalnie sprawia wrażenie wiernej ekranizacji MOHa dostarczając swoim widzom i nam beztroskiej i bezkompromisowej rozrywki wojennej. Jeśli ktoś by chciał, mógłby na siłę IB analizować, wyciągając z niego niepokojącą analogię między okrucieństwem Niemców a Basterdów, na zasadzie oko za oko. Jednak sam reżyser wątek ten zlał ciepłym siurem, wycinając nawet ilustrującą go kwestię Alda – a także mocno bagatelizując znęcanie się nad nazi przez Basterdów. Jak to często u Quentina bywa, cały koncept konfliktu między stronami jest wyprany z wartościowania moralnego i stanowi tylko motor szeregu – nie ukrywajmy – komediowych scen, bo film ten zasadniczo dobrą komedią jest. Nie jest nawet tu za bardzo wyeksponowany motyw zemsty, może poza finałową akcją, gdzie staje się nie mniej istotny niż w Kill Billu.

Laureat konkursu na najlepsze kino domowe

Nie będę się ośmieszał streszczaniem o co chodzi – dodam tylko, że wbrew temu, co można by odczytać z trailerów, IB nie jest radosnym rampage śmierci naszych żądnych aryjskiej krwi syjonistów. Szczerze mówiąc, po wstępie Basterdsi znikają z ekranu na jakieś dobre pół godziny i powracają na dłużej dopiero podczas preludium do epicznej akcji finałowej. A w tym czasie szczególne reguły świata Quentina pozwalają im bezkarnie i w pięknym stylu zbierać swoje wyznaczone normy nazi skalpów. Mimo pozornie wymagającego settingu film nie jest specjalnie epiczny – rozmachem wręcz przypomina bardziej kameralne Reservoir Dogs czy Pulp Fiction niż KB. Zatem żadna to megaprodukcja – mamy tu kilka prostych planów takich jak chłopska zagroda, chłopska oberża, kino czy paryska uliczka. Wszystko to powoduje, że film ewidentnie sprawia wrażenie kręconego w szybkim tempie, co nie oznacza, że w pośpiechu. Również poprzednie filmy Quentin kręcił w ostrym tempie, co jednak w kinie wojennym jest w końcu dość rzadko spotykane. Tak więc raczej nie czeka nas tu aż tak wypasiona II WOJNA ŚWIATOWA jak w Walkirii, za to kilka czysto Tarantinowskich spięć postaciowych, strzelanin i dialogów. Bardzo dużo dialogów.

Nazi killin’ spree

Można zatem zrozumieć, że te właśnie dialogi te niektórym widzom w filmie najbardziej przeszkadzały. Natomiast osobiście dla mnie były kwintesencją Basterdów i oglądałem je delektując się z ukontentowaniem, mimo że niektóre naprawdę są rozbudowane i długie (np. początkowa „rozmowa” SS-mana Landy z francuskim chłopem). Trzeba przyznać, że ciężko o bardziej tarantinowskie rozprawki niż tutaj – acz nie da się ukryć, że po tylu filmach Quentin popada już w dość mocne schematy. Natomiast mega respekt reżyserowi za skręcenie tychże rozmówek w językach takich jak niemiecki, francuski (czy włoski), a także w kombinacjach tychże.

Tarantino to oprócz dialogów też zajebiste postacie, więc i tym razem osoby widoczne na ekranie rozwalają. Wszelka epa w filmie ma aspekt głównie postaciowy powtarzając myki znane właśnie z RD, PF, ale też np. z True Romance. Do bólu mamy tu zaserwowaną technikę nakręcania scen spokojną interakcją bohaterów i zaskoczki jako pointy, czemu towarzyszy skomplikowana siatka powiązań między poszczególnymi herosami. Brad Pitt jako Aldo Raine, super wyluzowany wódz ekipy, a przy okazji eks-kryminalista i burak lekko przywodzi na myśl swoją kreację ze Snatcha. Genialne jest połączenie jego pewności siebie ze zmysłem strategicznym rodem z Drużyny A, która to kombinacja przynosi mu same sukcesy na polu chwały. Jego kamanda kultowych Żydów również jest git – a właściwie mowa tu o tych, którzy w filmie de facto mają cokolwiek do powiedzenia. Głównie jest to Eli Roth i jego bezkompromisowy Żyd-Niedźwiedź, a także w sumie mało koszerny sierż. Hugo Stiglitz (Schweiger), obłąkany niemiecki żołnierz, który przyłączył się do Basterdów. Jak to zwykle bywa u Tarantina, również na drugim planie sporo się dzieje – Mike Myers, Diane Kruger, czy znana nam Julie Dreyfus. Respekt goes to pani Melanie Laurent, która dostała główną rolę żeńską żydowskiej kiniary. Jej para-romans z niemieckim bohaterskim snajperem jest jednym z głównych motorów napięciowych filmów i laska ewidentnie skumała o co biega. W tym momencie pozwolę sobie na spostrzeżenie, że Quentin preferuje najwyraźniej określone typy urody u swoich aktorów – stąd Melanie to np. młoda Uma Thurman, a Major King Kong to młody Steve Buscemi. Przypuszczam, że można by znaleźć jeszcze więcej analogii.

Trochę zimno kurde

Jak wiadomo, dobry enemy to połowa sukcesu – a nazi bohaterowie są tu dość pocieszni – zwłaszcza Goebbels, bo Hitler jest ciut zbyt komediowy i zbyt sztampowy. Natomiast sam bezpośredni oponent ekipy to płk. Hans Landa (Christopher Waltz), który też jest postacią – jakżeby inaczej – czysto tarantinowską. Nie jest to oczywiście typowy Niemiec z filmów wojennych, co nie oznacza, że można mu odmówić wysoce negatywnych walorów. Jest natomiast fajnie dwuznaczny, charyzmatyczny i przede wszystkim cwany – i ten jego spryt postawiony jest naprzeciwko wiejskiej brutalności Basterdów, co oczywiście rozgrywa się w sposób intrygujący.

Jak zwykle w przypadku QT jedną z zasadniczych wad filmu jest… przesadna wena autora. Podobnie jak np. przy Kill Billu Tarantino miał tyle pomysłów, że generalnie jeden film nie starczył na ich przekazanie. Z tego powodu IB zostało mega pocięte – czytając scenariusz widać, że wyleciały całkiem spore sceny, ba – nie ma nawet wielu kawałków z trailerów, a i tak całość ma ponad 2,5h. Z tego powodu w filmie widać kilka dziur – np. nigdy nie dowiadujemy się o co tak naprawdę chodzi z błędną pisownią, czy skąd nasza bohaterka nagle ma kino. Oczywiście wszystko to kiedyś pewnie zobaczymy na DVD, jednak ewidentnie film przechodził mocne katusze montażowe.

Co jest, wuja?

Basterdy kipią oczywista luźnymi nawiązaniami do klasyki – głównie produkcji pokroju Parszywej Dwunastki, acz na szczęście nie popadają w typowy obraz „oddział na misji”. Zdumiewająco mało mają wspólnego z włoskim oryginałem – najbardziej zabrakło mi tu rzucania garściami granatów i pociągu pancernego. Nie ma nawet klasycznych zagrywek spaghetti kina, choć wszystkiemu przygrywa para-morriconowska (lub całkiem morriconowska) muza sprytnie posplatana z motywami typu „Dla Elizy” czy „Putting out the Fire” Davida Bowie.

Mimo niesłychanego settingu, IB pozostaje filmem czysto tarantinowskim: wzmiankowane lekkie pióro dialogowe, dzikie strzelaniny, gore (aczkolwiek znacząco mniej niż w KB) ciekawe gry towarzyskie, standoffy, nagłe wejścia niespodzianych postaci, eskalacja napięcia prowadząca do przemocy, slomo, a także oczywiście damskie giry. Z odstępstw od standardu należy wyliczyć tu niepokojącą chronologiczność zdarzeń, niski odsetek scen samochodowych oraz brak widocznej roli samego QT. Do tego cała masa smaczków w tle, a także solidna dawka wiedzy historycznej przekazywana przez przyjaznego narratora (od tej pory zawsze będę sprawdzał, czy wsiadając do tramwaju nie mam przy sobie niebezpiecznych rolek z filmem). Kolejny raz podkreślam, że aż dziw bierze, że tak pozornie nietypowy film jest absolutnie czystym Tarantino – znacznie czystszym niż jego ostatnie obrazy.

Wszkelkie obawy jakie można by mieć zamieniły się w atuty filmu – wojna, okrucieństwo i humor splatają się niczym w Snickersie w doskonałą mieszankę, której nie waham się nazwać Prawdziwym Kinem, jak w przypadku najlepszych dzieł QT. Spodziewałem się dobrego filmu – ale nie aż tak dobrego. Nie wiem jak Quentin to robi, ale mimo wszystko okazuje się, że jeszcze nieco ma do powiedzenia i jest w stanie nakręcić genialny tytuł gatunkowy bez popadania w „zabawę konwencją”. Dobry przykład dla filmowców na całym świecie.

Ocena (1-5):
In-glory: 5
Basterds: 5
Nazi: 5
Fajność: 5

Cytat: Arrivederci!

Ciekawostka przyrodnicza: Skromnie napisaną reckę pewnego bożyszcza tłumów znajdziecie tutaj.

Written by: Commander John J. Adams

Komenty FB

komentarzy